Σχολικός Εκφοβισμός

Τί είναι ο σχολικός εκφοβισμός;

Ο σχολικός εκφοβισμού χαρακτηρίζεται από την επαναλαμβανόμενη, απρόκλητη παρενόχληση, κάποιου παιδιού το οποίο δυσκολεύεται να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να πάρει τη μορφή ψυχολογικής βίας και εκφράζεται με διάφορα πειράγματα, παρατσούκλια, κοροϊδία, διάδοση φημών, εξύβριση, ταπείνωση, εξευτελισμό, ρατσιστικά σχόλια, ή και απειλές. Η ψυχολογική βία περιλαμβάνει επίσης και τον εσκεμμένο αποκλεισμό μαθητών από διάφορες κοινωνικές και σχολικές δραστηριότητες. Μια άλλη μορφή σχολικού εκφοβισμού είναι η σεξουαλική παρενόχληση που χαρακτηρίζεται από σεξουαλικά ταπεινωτικά σχόλια, ανεπιθύμητα αγγίγματα, εξαναγκασμό του θύματος να παρακολουθεί ή να συμμετέχει ενεργά σε σεξουαλικές πράξεις. Η σωματική βία στον σχολικό εκφοβισμό εκδηλώνεται με χτυπήματα, σπρωξίματα, κλοτσιές, τσιμπιές και στριμώγματα. Τέλος, ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να εκφραστεί και μέσα από την οικονομική εκμετάλλευση των παιδιών που εκφοβίζονται με αποτέλεσμα την κλοπή ή φθορά στα προσωπικά αντικείμενα τους. Αυτό που διαχωρίζει τον σχολικό εκφοβισμό από το απλό πείραγμα, είναι η ένταση, η διάρκεια και η επανάληψη μιας κατάστασης και κυρίως η ανισορροπία δύναμης μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών. Με αλλά λόγια, στον σχολικό εκφοβισμό το παιδί «θύτης», δηλαδή το παιδί που εκφοβίζει, υπερέχει σωματικά από το παιδί που εκφοβίζεται δηλαδή το παιδί «θύμα» ή αλλιώς το παιδί «στόχο» (target). Αντιθέτως, όταν για παράδειγμα δυο παιδιά της ιδίας ισχύος έχουν «πιαστεί στα χέρια», αυτό το περιστατικό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως σχολικός εκφοβισμός. Επίσης, ο μαθητής που εκφοβίζεται μπορεί να είναι συχνά μικρότερης ηλικίας και δεν έχει προκαλέσει τον μαθητή-θύτη,

Επιπτώσεις

Οι επιπτώσεις του σχολικού εκφοβισμού είναι ποικίλες, σοβαρές και μακροχρόνιες και αφορούν στα παιδιά που θυματοποιούνται, αλλά και τα παιδιά θύτες καθώς επίσης και τα παιδιά παρατηρητές. Η τελευταία κατηγορία αναφέρεται στους μαθητές οι οποίοι παραμένουν αμέτοχοι χωρίς να υποστηρίζουν ή να προστατεύουν μία από τις δύο πλευρές. Συνήθως αισθάνονται άβολα και είναι αναποφάσιστοι σχετικά με το ποιος είναι ο υπεύθυνος ή αν το θύμα άξιζε της συγκεκριμένης αντιμετώπισης ή όχι.

Τις περισσότερες φορές τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό δεν το λένε σε κανένα γιατί:

• Ντρέπονται. Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που ακολουθεί τον σχολικό εκφοβισμό καθώς τα παιδιά νιώθουν ότι όλοι γελάνε μαζί τους
• Φοβούνται. Τα παιδιά θεωρούν ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι και φοβούνται ότι ο οποιοσδήποτε χειρισμός θα θυμώσει το παιδί ή τα παιδιά που το εκφοβίζουν και τα πράγματα θα χειροτερέψουν.
• Νιώθουν ότι φταίνε. Η σκέψη των παιδιών είναι έντονα ενοχική. Θεωρούν ότι εκείνα φταίνε, ότι εκείνα προκάλεσαν αυτή την κατάσταση.
• Σκέφτονται ότι θα απογοητεύσουν / στενοχωρήσουν τους γονείς τους. Όλα τα παιδιά αποζητούν την αγάπη και τον θαυμασμό των γονιών τους. Θεωρούν λοιπόν ότι αν μάθουν οι γονείς τους αυτό που συμβαίνει θα απογοητευτούν και θα στενοχωρηθούν.

Τρόποι αντιμετώπισης:

• επικοινωνία με καθηγητές
• επικοινωνία με ψυχολόγους και άλλους ειδικούς
• επιτήρηση/επίβλεψη σχολικού χώρου
• συνεργασία καθηγητών/γονέων/μαθητών
• ενημέρωση
• βοήθεια συμμαθητών (μη συγκάλυψη προβλήματος)
• προαγωγή των συνεργατικών αλληλεπιδράσεων
• παροχή ευκαιριών για θετική έκφραση της επιθετικότητας (π.χ. μέσω των αθλημάτων)
• προβολή υγιών προτύπων
• επικοινωνία με τους γονείς
• αρμονική οικογενειακή συμβίωση
• διάλογος

Γι’ αυτό οι γονείς θα πρέπει:

• Να παρατηρήσουν τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Οποιαδήποτε ξαφνική και χωρίς εμφανή αίτια αλλαγή στη συμπεριφορά τους, στη διάθεση τους, στην όρεξη τους, στον ύπνο τους, στη γνώμη τους για κάποια άτομα, στη σχολική τους παρουσία, στην σχολική τους επίδοση πρέπει να τους προβληματίσει και διακριτικά να διερευνήσουν τι συμβαίνει.
• Εάν αντιληφθούν ότι το παιδί τους βιώνει εκφοβισμό θα πρέπει σε πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης να κουβεντιάσουν με το παιδί τους για την εμπειρία του και γενικά για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού.
• Να απενοχοποιήσουν το παιδί.
• Να εξηγήσουν στο παιδί ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται έτσι.
• Να επιβραβεύσουν το παιδί που συμμετείχε στην κουβέντα και αποκάλυψε σημαντικά πράγματα.
• Να μην βάλουν το παιδί σε διαδικασίες αντεκδίκησης. Δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.
• Να αναδείξουν στο παιδί τη σημασία του να έχει επικοινωνία με το δάσκαλο και να εξηγήσουν τη διαφορά του «μαρτυράω» από το «ζητάω» βοήθεια.
• Να θυμούνται ότι ο στόχος είναι να βοηθήσουν το παιδί τους και όχι να τιμωρηθεί το άλλο παιδί.
• Να επικοινωνήσουν με το δάσκαλο.

Η Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.) μέσω της Τηλεφωνικής Συμβουλευτικής Υπηρεσίας της συμπεριλαμβάνει τη «Γραμμή-Σύνδεσμο 801 801 1177», η οποία λειτουργεί πλέον αποκλειστικά για γονείς και για οποιονδήποτε ενήλικα επιθυμεί να μιλήσει για θέματα σχετικά με παιδιά και εφήβους, και τη «Γραμμή στήριξης παιδιών και εφήβων 116 111», που απευθύνεται αποκλειστικά σε παιδιά και εφήβους.

Πηγές:  https://www.hfcbeatbullying.info/

            https://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/Bullying.htm